این جا باغ فیروزه است ، گونه گیاه دارویی در همسایگی ما - وبلاگ بهابادی

به گزارش وبلاگ بهابادی، این باغ گیاه شناسی دارویی مخاطب اصلی اش نه عطاران و نه محققان، که مردم عادی علاقه مند به گیاهان دارویی هستند و هر روز هفته می توانند همراه خانواده شان به تماشای گیاهان معطر و زیبای باغ فیروزه بروند.

وبلاگ بهابادی- آرزو رستم زاد: بزرگراه آزادگان جنوب را که به سمت غرب بپیچید، جایی بین بزرگراه فتح و بزرگراه ساوه به باغی می رسید که از 4سال قبل تا به حال پای مشتاقان گیاهان دارویی و طب سنتی را به جنوب تهران باز نموده است. باغی به نام فیروزه که در روستای فیروز بهرام ساخته شده و به مقدار تمام دردها، نسخه درمانی دارد.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

دنیای شگفت انگیز گیاهان

مهدی فرخوی، مؤسس باغ گیاه شناسی دارویی فیروزه درباره شکل گیری باغش می گوید: ایران استعدادها و ظرفیت های چشمگیری در حوزه گیاهان دارویی دارد. من به علت علاقه شخصی ام سال ها درباره گیاهان دارویی مطالعه نموده ام و همواره فکر می کردم که مردم ما باید خیلی بیشتر و خیلی بهتر از این گنجینه بزرگ با خبر شوند و دنیای شگفت انگیز گیاهان دارویی ایران را بشناسند. از سوی دیگر، باغ های گیاه شناسی موجود در کشور عموماً مخاطب خاص دارند و برای پژوهشگران و دانشجویان تدارک دیده شده اند. بنابراین فکر کردم فضایی برای استفاده عموم مردم و آشنایی شان با گیاهان دارویی بومی ایران فراهم کنم. بنابراین، سراغ زمینی در جنوب تهران رفت تا رویای یک باغ سبز دارویی را در آن محقق کند: زمینی به مساحت 4هکتار در بزرگراه آزادگان داشتم که در سال 1390 با مشورت طراحان، استادان دانشگاه و متخصصان امر، آن را تبدیل به باغ گیاه شناسی فیروزه کردم و این باغ از بهار سال 1391 با 200 نوع گیاه راه اندازی شد که حالا تعدادگونه های گیاهی موجود در آن به 400 گونه می رسد. گیاهانی که عموماً بومی ایران هستند و چند نمونه ای از گیاهان غیربومی هم برای تحقیق، پرورش و سازگار شدن به جمع آنها اضافه شده اند.

متفاوت از همه باغ ها

فرخوی برای راه اندازی باغ گیاه شناسی دارویی فیروزه سال ها تحقیق و پژوهش نموده، کتاب های متعددی خوانده، باغ های زیادی را دیده و حتی از نمونه های خارجی مشابه بازدید نموده است. خودش می گوید: پیش از راه اندازی این باغ، از باغ های گیاه شناسی 17 ـ 18 کشور بازدید کردم تا هم با گیاهان آنها آشنا شوم و هم از آنها ایده بگیرم. اما وجه اشتراک همه این باغ ها تخصصی بودن و تحقیقاتی بودن فضای شان بود. من تصمیم گرفتم طرح تازه ای را پیاده کنم. طرحی که این باغ را تبدیل به نخستین باغ گیاه شناسی مردمی ایران نموده. فرخوی ادامه می دهد: تفاوت باغ فیروزه با تمام این باغ های خارجی در مردمی بودن آن است. هیچ کدام از آن باغ های گیاه شناسی که در کشورهای دیگر دیده ام، به طور کاربردی برای مردم طراحی نشده اند و جنبه تحقیقاتی دارند. در آنها کرت هایی وجود دارد که هر کرت به یک گونه گیاهی اختصاص یافته اما من با نیم نگاهی به طب سنتی، دسته بندی کاربردی را به کار گرفتم.

12 بیماری، 12کرت

باغ گیاه شناسی فیروزه با الهام از نظم طبیعت و گردش روزها، ماه ها و فصول، نامگذاری شده و معابر و قطعات آن، جانمایی گیاهان و مسیرها نظمی دارند که شاید مشابهش را در هیچ باغ گیاه شناسی دیگری نبینید. فرخوی می گوید: امروز در باغ گیاه شناسی فیروزه، کرت های متعددی داریم که در هر کدام، گیاهانی با یک کاربرد تعیین کاشته و نگهداری می شوند. ما اینجا 12 کرت مستقل داریم که در آنها گیاهان دارویی تقویتی در کنار هم، مسکن ها و گیاهان ضد آلرژی و ضداسپاسم، گیاهان مربوط به بیماری های خاص، گیاهان مربوط به بیماری های زنان و نوزادان، گیاهان دارویی مربوط به استخوان و مفاصل و ماهیچه ها و... در یک ردیف هستند. در کرت های دیگری هم گیاهان مربوط به سلامت کلیه و مجاری ادرار، عروق و کبد، گوارش، ریه، پوست و مو، گوش و حلق و بینی و اعصاب و روان نگهداری می شوند. فرخوی گیاهان هر دسته را بیشتر از 10 نوع می داند و می گوید: سعی نموده ایم ترکیبی از گیاهان شناخته شده تر و کمتر شناخته شده را فراهم آوریم. مثلاً در کرت عروق و کبد، در کنار اسفناج، سیب زمینی، خرفه و شوید، از کنگر فرنگی، باباآدم و خارمریم هم استفاده نموده ایم. بعلاوه در هر کرت آموزش می دهیم که چطور از این گیاهان ترکیبات مؤثر بسازند. مثلاً به جای استفاده از داروها و کرم های گران قیمت پوستی که تعیین نیست از چه موادی و در چه زمانی تهیه شده اند، آموزش می دهیم تا بازدیدنماینده ها کرم و ماسک پوستی سالم بسازند.

معجزه گیاهان سمی باغ

کرت های جالب باغ به همین ها محدود نمی گردد. اگر به باغ گیاه شناسی فیروزه سری بزنید، دسته بندی های دیگری را هم می بینید که شما را مستقیم سراغ گیاه مورد نظرتان می برند. دسته بندی هایی مثل گیاهان روغنی، صمغدار، رنگ زا، معطر سبک و سنگین وگیاهان زینتی، درختچه ها و درختان دارویی و... که در هر کدام هم می توانید با گیاهان تازه آشنا شوید و هم روش استفاده از آنها را یاد بگیرید. در بخش مرکزی باغ هم گیاهان سمی مثل تاتور، تنباکو، هندوانه ابوجهل، خرزهره، عروسک پشت پرده و... نگهداری می شوند. فرخوی می گوید: گیاهان سمی، گیاهان مضری نیستند. اینها بیشترین ماده مؤثر را دارند و به همین علت به آنها سمی گفته می گردد. چون مصرف مقادیر زیادی از آنها می تواند اندازه ماده مؤثر را در بدن به شدت بالا برده و ایجاد مسمومیت کند. اما همین گیاهان بیشترین استفاده را در صنعت داروسازی دارند. جالب اینکه حتی سیب زمینی هم که بیشترین مصرف غذایی را دارد، ممکن است با شکل گیری غده های سبز روی آن، سمی گردد. فرخوی می گوید: برگ های سیب زمینی هم سمی هستند اما این باعث نمی گردد ما از سیب زمینی استفاده نکنیم. هر کدام از این گیاهان که حتی ممکن است ما آنها را به صورت علف هرز ببینیم، دنیای وسیعی دارند که نمی توان با گیاه دیگری آن را مقایسه کرد. این برگ ها و ساقه ها، هر کدام دریچه ای هستند به معرفت خدا که می توان روزها و ساعت ها درباره آن صحبت کرد.

کارآفرینی برای هم محله ای ها

باغی که مهدی فرخوی راه اندازی نموده، برای ده ها نفر اشتغالزایی نموده است. این باغ امروز حدود 15 کارگر ثابت هم محله ای دارد که کارشناسان گیاهان دارویی، طب سنتی، گیاه پزشکی و حوزه های مرتبط هستند. اما آن طور که فرخوی می گوید، در فصل های کاشت و برداشت با اضافه شدن کارگران فصلی، جمعیت کارکنان تا 50 نفر هم می رسد. فرخوی ادامه می دهد: واقعیت این است که من نگاه مالی به این کار ندارم و فقط مایل هستم که فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی را که در ایران سابقه تاریخی غنی و بلندی دارد، زنده کنم. به همین علت وارد مسیر تولید انبوه نشده ایم و قصد هم نداریم این کار را انجام دهیم.

باغی برای همه

فرخوی غنای باغ فیروزه را مدیون غنای سرزمین ایران می داند که تقریباً تمام اقلیم های دنیا را در خود جای داده است. او می گوید: درایران ما به جز اقلیم قطبی و اقلیم استوایی تمام اقلیم ها را داریم که از عجایب دنیا است. 11 اقلیم از 13 اقلیم دنیا را در خاک خود جای داده ایم و همین امکان دسترسی به انواع گیاهان دارویی را در سراسر کشور برایمان فراهم نموده و رشد و تولید گیاهان دارویی گوناگون را میسر می نماید.

او ادامه می دهد: ما در باغ گیاه شناسی فیروزه، کارگاه های آموزشی برای گروه های مختلف ایجاد نموده ایم که هر گروهی به فراخور شرایط خود می تواند احتیاجهایش را از این باغ برآورده کند. به طور مثال برای بچه ها، سالمندان، خانم های باردار، معلولان و بیماران خاص و... کارگاه های ویژه ای داریم که گیاهان را به آنها معرفی می کنیم، شیوه پرورش آنها را آموزش می دهیم و ترکیبات قابل تهیه از آنها را ذکر می کنیم. جز این، مردم می توانند از باغ تماشا نمایند، به صورت محدود خرید داشته باشند یا برای راه اندازی باغچه گیاهان دارویی در منزل خود، از کارشناسان آموزش دیده و متخصص باغ فیروزه مشورت بگیرند.

فرخوی به همه مردم توصیه می نماید از هر فضایی که در خانه دارند، برای درست کردن یک باغچه یا گلخانه گیاهان دارویی استفاده نمایند چون به گفته او با داشتن یک باغچه کوچک گیاهان دارویی، گیاهان تازه و مفید همواره در دسترس شماست. به غذا و سالادهایتان طعم و مزه ای متفاوت می دهید، هزینه خرید گیاهان مورد احتیاج شما کمتر می گردد، هر روز با تجربه ای تازه بیشتر یاد می گیرید، بیشترین بهره را از خواص گیاهان تازه می برید، ناراحتی های عصبی را از خود دور می سازید، پیوسته منظری شاداب و سبز و در حال رشد پیش رو دارید و با هدیه دادن گیاهان بیش از احتیاجتان روابط محبت آمیز و محکمی می سازید. از همه اینها گذشته، با داشتن یک باغچه کوچک، فضایی آرام برای تفکر، کار، تفریح و خلاصه تفریحی سالم می سازید که بیشترین عیبش کمی خاکی شدن است.

3 اشتباه رایج درباره گیاهان دارویی

مؤسس باغ گیاه شناسی دارویی فیروزه بعد از سال ها سر و کله زدن با گیاهان و 10 سال مطالعه درباره گیاهان دارویی، می گوید درباره گیاهان دارویی، چند اشتباه رایج در میان مردم وجود دارد که باید آنها را اصلاح کرد و باغ فیروزه با هدف فرهنگسازی درباره همین تصورات ایجاد شده. فرخوی می گوید: خیلی ها فکر می نمایند داروهای گیاهی و شیمیایی رقیب یکدیگر هستند در حالی که چنین نیست و بسیاری از داروهای شیمیایی مبنای گیاهی دارند.

اشتباه دیگر این است که فکر می کنیم گیاهان دارویی مربوط به طب سنتی هستند و طب سنتی را عقب مانده می دانیم. در حالی که امروز می بینیم آلمان به عنوان پیشروترین کشور در صنعت داروسازی، بیش از 70درصد داروهای خود را با گیاهان دارویی تهیه می نماید. بنابراین مبانی طب سنتی به هیچ عنوان قدیمی و اشتباه نیست.

یک تفکر خلاف واقع دیگر وجود دارد که خیلی ها گمان می نمایند با خوردن گیاهان دارویی می توانند بیماری های خود را درمان نمایند. ما مرتب در کارگاه های آموزشی خود تأکید می کنیم که قرار نیست با گیاهان دارویی خوددرمانی کنیم. و از آن مهم تر، نباید از گیاهان دارویی انتظار داشته باشیم جای داروهای تحویز شده از سوی پزشک را بگیرند چون گیاهان دارویی سیر اثرگذاری بسیار کندی دارند و وقتی بیماری اتفاق می افتد، احتیاج به درمان سریع تر وجود دارد که پزشک دارو تجویز می نماید. از سوی دیگر، گیاهان دارویی بیشتر جنبه پیشگیرانه دارند. ما به مردم آموزش می دهیم که با مصرف مداوم و مستمر گیاهان دارویی، بدن خود را در مسیر طبیعی و سالم قرار دهند و از بیماری ها پیشگیری نمایند.

مثلاً در فصل پاییز، به جای تزریق واکسن سرما خوردگی، کافی است کپسول های گیاهی سرخارگل (یا همان اُکسیناسه) را بخورند. این کپسول ها از اندام هوایی گیاه اکسیناسه تهیه شده و مقاومت و ایمنی بدن را بالا می برد. با خریدن این کپسول ها از عطاری و دو هفته خوردن آنها، می توان از سرماخوردگی در پاییز و زمستان پیشگیری کرد.

----

*منتشر شده در وبلاگ بهابادی محله منطقه 18 در تاریخ 1394/08/03