ایران مبدأ راه های دنیا است، ایران طولانی ترین سابقه یکجانشینی را دارد - وبلاگ بهابادی

به گزارش وبلاگ بهابادی، سرویس تاریخ و سیاست خبرنگاران : محمد بهشتی، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری در نشست نقد و آنالیز کتاب ایران؛ تمدن راه ها تالیف شروین وکیلی که در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار گردید، گفت: بعضی مضامین مانند راه، آب، قنات، تشنگی و عطش در ایران از اهمیت بالایی برخوردار هستند. هر کدام از این واژه ها آئین هایی هستند که تمام قد می توانیم فرهنگ ایرانی را در آنها ببینیم.

وی اضافه نمود: اگر از منظر راه به فرهنگ ایرانی نگاه کنیم، نودونُه درصد هر آنچه که هست را می بینید. اما چرا آب، راه یا تشنگی از اهمیت برخوردار است؟ آیا در نقاط دیگر دنیا نیز راه چنین نسبتی با تمدن دارد؟ در اینجا با قاطعیت بیشتری می توانیم تاکید داشته باشیم که در کل دنیا زیست گاه های یکجانشینی از سه الگو تبعیت می نمایند. الگوی پهنه ای؛ مانند اروپا یا گیلان و مازندران در ایران که تمام نقاط الگوی پهنه ای قابل زیست است.

بهشتی بیان نمود: الگوی دوم الگوی نواری است. الگوی نواری در حاشیه رودخانه های بزرگ مانند رود نیل، سند، فرات، دجله و... شکل می گیرد. نوار باریک سرسبزی در کنار رود نیل وجود دارد که با فاصله کوتاهی به برهوت تبدیل می گردد. الگوی سوم الگوی نقطه ای است. نقطه ای قابل سکونت است و تا کیلومترها بعد زندگی و زیست وجود ندارد. به همین علت باستان شناسان الگوی نقطه ای را احتمال زیست نمی دهند. در ایران الگوی زیست، نقطه ای است. مانند شهر سوخته که امروز در آن آثار زیست وجود ندارد اما روزی قابل زیست بوده است.

وی در ادامه گفت: دگرگونی ها الگوی زیست نقطه ای را باطل نمی نماید. یعنی در این الگو و در نقطه تعیین می توان شرایط حداقلی زیست را فراهم کرد. باید برای زیست، منظومه های زیستی ایجاد گردد. این منظومه ها با راه پدید می آیند. منظومه زیستی یعنی راه یک اندام زنده است. این تجربه ایران ماست. نکته دیگر اینکه سابقه راه در ایران چقدر است؟ پاسخ این است که از زمانی که یکجانشینی شکل گرفت، راه پدید آمد. ایران طولانی ترین سابقه یکجانشینی را دارد.

بهشتی اضافه نمود: سابقه طولانی چه خاصیت هایی دارد؟ یعنی ده هزار سال فرصت وجود داشته برای اینکه ما برترین راه ها را انتخاب کنیم. راهی که خوب باشد، امن باشد، کوتاه و هموار باشد. امروز وقتی راه تاریخی ری به کاشان را مطالعه می کنیم، می بینیم راه قدیمی 20 کیلومتر نزدیک تر از راه نو بود. راه ها هم بقای بشر را حفظ می نماید و هم شرایط حداکثری زیست را برای زندگی فراهم می نماید. از ده هزار سال قبل مهم ترین کریدور ارتباطی کریدور جنوب البرز است. دومین کریدور مهم در شرق زاگرس واقع شده است. سومین راه از قزوین-همدان- کنگاور و کرمانشاه می گذرد.

وی بیان نمود: چرا راه ها تصنعی نیستند؟ برای اینکه ده هزار سال فرصت داشتیم تا راه ها را تصحیح کنیم و مرتکب اشتباهات بزرگ نشویم. اصطلاح جاده ابریشم، کریدور جنوب البرز است که از اهمیت بالایی برخوردار است. تا پانصد سال قبل امکان عبور از پهنه وسیع آبی را نداشتیم. پهنه آبی سبب تفاوت پوشش گیاهی در شرق و غرب دنیا با هم می گردد. جالب است بدانیم که پرجمعیت ترین جوامع در شرق واقع شده است. ایران چهارراه ارتباطی دنیا است. ایران مبدا راه های دنیای است. کریدوری است که فرهنگ، دین و کالا از آن ردوبدل می گردد. نقطه آغازی است که به چین و اروپا ختم می گردد. در جاده ابریشم علاوه بر تبادل کالا دین های مهر و مانوی نیز توسعه یافت.

ایران سرزمین های دیگر را نه به لحاظ سیاسی بلکه با فرهنگ و هنر فتح نموده است. این گونه است که ایران مبدا راه های دنیا است. نام چین را ایرانیان بر این منطقه گذاشتند چنانکه نام هند را نیز ایرانیان نهاده اند. هند از ریشه سند می آید. نهرو در کتاب نامه های پدری به دخترش از ایران برای نام هند تشکر می نماید. اصطلاح دنیای سازی و دنیای شدن واقعیت کهن تاریخی است که در نسبت با پدیده راه است. به علت همه این تعیینات پدیده راه پنجره بزرگی است که تمدن ایران را در آن می بینیم.

در ادامه این نشست دکتر کامبیز مشتاق گوهری، عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه سیستان و بلوچستان گفت: چند نکته کتاب ایران؛ تمدن راه ها را از سایر کتاب ها متمایز می نماید. نویسنده یک دستگاه نظری پدید آورده است تا ظرفیت هایی برای پژوهشگران فراهم گردد و بتوانند زمینه هایی از فرهنگ و تمدن ایران را بشناسند. در این عرصه افزایش غنای ادبیات علمی در حوزه ایران شناسی برای پژوهشگران جوان بسیار لازم و لازم است.

وی اضافه نمود: نویسنده در کتاب ایران؛ تمدن راه ها سعی نموده است تا رویکرد علمی به مباحث تمدنی داشته باشد و تنوع تمدن ها را با روش قابل دفاع تحلیل کند. او ظرفیت ها و محدودیت ها را نیز تعیین نموده است. در خصوص ارتباط بین تمدنی بحث کلیدی در این کتاب مطرح شده است. به واسطه این نکته کلیدی می توان نظریه پردازی هایی را تعیین کرد. مباحث ژئوپولیتیکی در این کتاب نشان می دهد که چرا ایران فرصت و تهدید را دنیای نموده است. هجوم های مختلف تاریخی در ایران رخ داده است. اسکندر و مقدونیان در جغرافیای ایران به حرکت درمی آیند و این گونه دنیای باستان فتح می گردد.

مشتاق گوهری بیان نمود: کتاب ایران؛ تمدن راه ها ظرفیت های بسیاری را از دیدگاه تاریخی فراهم نموده است. از نظر جایگاهی که می تواند در آینده سیاست خارجی ایران پیدا کند، کتاب ایران؛ تمدن راه ها کتاب متفاوتی است. از مباحث مطرح شده در این کتاب درمی یابیم که ایران به جای تشدید منازعات چگونه می تواند روابط بهتری با همسایگانش داشته باشد.